ما انسان ها معمولاً به چیزهای با ارزش طلا می گوییم، پس به همین دلیل است که به فلز طلا هم طلا می‌گوییم! اما اجسام و یا مواد دیگری هم هستند که به دلیل ماهیتی که دارد امکان نسبت دادن عبارت طلا به آنها وجود دارد. البته به این معنی نیست که ارزش آنها همانند فلز طلا است.
به این معنی است که در ردۀ خود دارای ارزشی هستند که یا از دید پنهان مانده است و یا کارآیی های مستقیم و غیر مستقیم زیادی دارند. مثلاً ما به نفت طلای سیاه می گوییم به این دلیل که ارزشش بسیار زیاد است و کارآیی بسیار بالایی هم دارد.
طلای کثیف چیست؟
ابتدا باید گفت که طلای کثیف یک ماده یا جسم است که اصطلاح طلا در آن به معنای با ارزش بودن آن است. اما کثیف صفت خاص این ماده است که باعث می شود از مواد با ارزشی که ما آنها را با نام طلا خطاب می کنیم متمایز گردد.
به معنای مفهومی، طلای کثیف همان زباله هایی هستند که به روش های مختلف، عمدتاً ناشی از مصارف مواد و کالاهای خاص در زندگی روزمره، تولید می شوند. یعنی همان چیزی که داخل سطح زبالۀ خانه ها یا اتاق های ما است. اما باید دانست که زباله های دیگری هم وجود دارند که معمولاً با نام زباله های صنعتی از آنها یاد می شود و بخش مهمی از زباله های انسانی را شامل می شوند. که در نهایت ما به همۀ آنها زباله یا طلای کثیف می گوییم.
آیا براستی زباله طلای کثیف است؟
زباله تا چندین سال پیش به عنوان موادی بود که قابل استفاده نبود و دور ریخته می شد، ولی بتدریج با پیشرفت هایی که صورت گرفت مشخص شد که از آنها می شود استفاده کرد و مجددا وارد چرخه صنعت کرد.
تجربه نشان داده اگر زباله به درستی مدیریت شود عملیات بازیافت و بازیابی آن به گونه ای علمی صورت بگیرد و انرژی آن مهار شود، آنگاه از این راه سود اقتصادی به دست می آید و در این صورت ممکن است زباله طلای کثیف نباشد ولی نقره کثیف خواهد بود.
پس بالاخره طلا یا نقره ناب می توان از آن استخراج کرد؟
در ایران، زباله خانگی بیشترین سهم ترکیب زباله را به خود اختصاص می دهد که بالغ بر ۷۰ درصد آن پس مانده های غذایی و مواد فساد پذیر است که می توان از آنها کمپوست یا مواد آلی مورد نیاز تهیه کرد.
از ۳۰ درصد بقیه در حدود ۲۰ درصد درصدش قابل بازیافت است. پس فقط در واقع ۱۰ درصد زباله های تولید شده ما دور ریختنی و غیر قابل استفاده است و از زباله می توان هم به لحاظ انرژی و هم به لحاظ موادی که کاربردی و مورد نیاز صنعت است، بهره گرفت.
پس دیگر نمی توان گفت که زباله یک ضایعه است و به نوعی ممکن است یک برکت باشد؟
اگر علمی به قضیه نگاه کنیم، معنی اش این است که یک سری مواد داریم که صرفا دور ریز محسوب نمی شوند و حتی می توانند مورد استفاده دوباره قرار گیرند. از طرف دیگر یک سری هزینه های پنهان داریم که عموما در محاسباتمان در نظر گرفته نمی شود؛ مثل هزینه هایی که در آینده در اثر دفع ناقا زباله بر ما تحمیل می شود تا محیط زیست را پاکسازی کنیم و اگر ما نتوانیم مدیریت پسماند را به شیوه صحیح و علمی انجام دهیم در آینده با محیطی آلوده، هزینه های سرسام آور و … مواجه خواهیم شد.
زباله های جامد: در زباله های جامد
۱) کاغذ و مقوا یک منبع تجدیدپذیر و زیست تخریب پذیر است.
۲) مواد پلاستیکی که از نفت به دست می آیند، تجدید ناپذیرند و زیست تخریب شدن آن ها بسیار آهسته است.
۳) شیشه و آلومینیوم از منابع تجدیدناپذیرند. از این مجموعه، کاغذ ومقوا، مواد پلاستیکی، شیشه و آلومینیوم قابل بازگردانی اند. امروزه برای کاهش هزینه‌ی بازگردانی این اقلام، در کشور ما و بسیاری از کشورهای دیگر از خانواده‌ها خواسته می شود که به هنگام دور ریختن زباله‌های خود، کاغذ و مقوا، مواد پلاستیکی، شیشه و قوطی های فلزی موجود در آن را به طور جداگانه در ظرف های ویژه ای بریزند که به این منظور در سطح شهر نصب شده اند.
زباله های پلاستیکی کارخانه های پلاستیک سازی در سراسر جهان به منظور افزایش کیفیت فرآورده های حاصل از بازگردانی پلاستیک‌های پرمصرف، کدهای ویژه ای را برای هر یک از آن ها معین کرده اند. این کد را درون یک مثلث می نویسند و در زیر وسایل تولیدی خود حک می کنند.
تفکیک زباله‌های پلاستیکی به کمک این کدها بسیار آسانتر است و سبب می شود که تنها یک نوع ماده پلاستیکی بازگردانی شود. در این صورت است که محصول بازگردانی، از کیفیت بالایی برخوردار خواهد بود. بازگردانی کاغذ اگر به جای استفاده از چوب درختان برای تولید کاغذ از کاغذهای باطله استفاده شود، ۹۰ درصد در مصرف آب و ۵۰ درصد در مصرف انرژی صرفه جویی می شود.
همچنین ۷۵ درصد از آلودگی هوا، جلوگیری به عمل می آید. بنابراین، به صرفه است که زباله‌ی کاغذ و مقوا را بازگردانی کنیم. در هر حال، در کشورهای پیشرفته نیز تنها حدود ۲۰ درصد از کاغذهای باطله بازگردانی می شوند.
صنعتی پولساز با طلای کثیف
می توان از صنعت بازیافت به‌عنوان یکی از صنایع پولساز در دنیا نام برد که کشورهای پیشرفته با آگاهی از این موضوع درصد قابل‌توجهی از زباله‌ها و ضایعات دورریختنی خود را با استفاده از فناوری های پیشرفته و مدرن و از زباله های عادی چون پلاستیک، فلز و … و زباله های الکترونیکی مانند تلفن همراه و امثالهم بازیافت کرده و مجدد مورد استفاده قرار می دهند.
به تعبیری، این کشور‌ها به زباله های دورریختنی نگاهی اقتصادی داشته و در پی کسب درآمد از آن هستند. در واقع درآمدزایی کشور‌ها از این صنعت به‌اندازه‌ای بالاست که تعدادی از کشور‌ها دست به واردات زباله می زنند تا آنها را بازیافت کرده و به دیگر کشور‌ها صادر کنند. برای مثال سی سال است که کشور چین بیش از هر کشور دیگری به بازیافت کالاهایی چون بطری های پلاستیکی، جعبه های مقوایی و کامپیوتر‌های قدیمی اقدام می کند و به بزرگترین وارد کننده زباله در جهان تبدیل شده است.
طبق برخی آمار منتشرشده، ارزش بازیافت زباله در چین ۴۰ میلیارد دلار است، درواقع باتوجه به جعیت بالای چین، طبیعی است که حجم بالایی از زباله در این کشور تولید شود و بنابراین بازیافت امری اجتناب ناپذیر تلقی می شود. آنچه مهم است، این است که چینی‌ها تنها به بازیافت زباله های تولیدی خود اقدام نمی کنند، بلکه دست به واردات زباله زده و بدین ترتیب درآمد خوبی را نصیب کشور خود کرده اند.
آنچه اهمیت این صنعت را بیش از پیش آشکار می‌سازد، این است که خروجی چین در بازیافت زباله بسیار چشمگیر و قابل ملاحظه است. درواقع، منطقه زباله‌های الکترونیکی چین ۲۰ تن طلا در سال از لوازم الکترونیکی قدیمی استخراج می کرد که این میزان تقریبا برابر با ۱۰ درصد از استخراج طلای از معادن آمریکا است.
البته کشور چین در تازه ترین اقدام خود به سازمان تجارت جهانی اعلام کرده که در پی ممنوع کردن واردات انواع زباله های قابل بازیافت است. براین اساس، شرکت ها در سراسر جهان که پیش از این زباله های خود را به منظور بازیافت به این کشور می فرستادند، به دنبال مقصد جدیدی برای زباله هایشان هستند.
در این میان، از آنجایی که شرکت های ژاپنی به جد دنبال توسعه انواع فناوری هایی هستند که برای سالیان متمادی در کشور چین به کار گرفته می شد، می توان از آنها به عنوان مقصد بعدی زباله ها و ضایعات صنعتی کشورهای جهان نام برد.
در این میان، شرکت میتسوبیشی بیش از ۱۰۰میلیون دلار برای ایجاد کارخانه های تصفیه فلزات گرانبها از قراضه های الکترونیکی سرمایه گذاری کرده است و در نظر دارد تا در آینده‌ای نزدیک تصفیه لیتیوم در باتری های خودرو را هم دنبال کند. میتسوبیشی فعلا بر توسعه این کارخانه در ژاپن تمرکز کرده است، اما قصد دارد که کارخانه ای در هلند تاسیس کند تا قراضه های الکترونیکی اروپا را که پیش از این بیشتر به چین می‌رفت، مدیریت کند.
این کارخانه صرفا برای خلق پول ایجاد نمی‌شود، بلکه میتسوبیشی برای ایجاد این کارخانه‌ها هزینه می‌کند تا به کمبودهای آینده پاسخ دهد. البته تحقیق و سرمایه گذاری در این مورد نه با هزینه کم و نه در کوتاه مدت جواب نمی دهد.
میتسوبیشی انتظار ندارد که اولین کارخانه را با آخرین ظرفیت حتی تا سال ۲۰۲۱ رونمایی کند، اما زمانی که چنین اتفاقی بیفتد، مواد خام از این کارخانه ها به سراسر جهان رفته و معامله می شود. سرمایه گذاری ژاپن در صنعت بازیافت این احتمال را به همراه دارد که مدال‌های طلا، برنز و نقره‌ای که در المپیک ۲۰۲۰ به کار گرفته می شود، نتیجه بازیافت قراضه‌های الکترونیکی مردم ژاپن باشند.
